Misschien wel een van de meest fascinerende ervaringen op het zenpad, is dat, naarmate het lijkt of het bestaan helderder en concreter – in feite onmiddellijk en zonder tussenkomst – wordt, het mij elk idee erover ontneemt. Wat is het dat ons beweegt? Wie of wat is het dat hoort, denkt, spreekt, aanraakt, ziet? Terwijl ik mijn alledaagse leven leidt, besef ik: wat hier gaande is, is dit noch dat, het ontglipt me, laat zich niet ‘vatten’. Wat zich in alle momenten ontvouwt, is al weer opgelost en voorgoed uit zicht voordat we er echt goed bij stil hebben kunnen staan. We zijn onszelf een mysterie. Als we er naar reiken, wijkt het. In psalm 139 heet het:

U kent elk woord van mij,
nog voordat ik het heb gezegd.
U bent aan alle kanten om mij heen
en uw hand rust op mij.
Het is te wonderlijk om te begrijpen.
Het is te bijzonder, ik kan er niet bij

Vandaar ook het belang van meditatie/contemplatie. Er bij stilstaan is er bij gaan zitten, en in dat zitten – jaar in jaar uit – ontvankelijker worden, gaandeweg jezelf vergeten en ‘jezelf zien in alle dingen’ (Dogen Zenji). Ervaren dat mijn leven het Licht is waarin alles verschijnt en verdwijnt, waarbuiten niets is en waarvan niets en niemand is uitgesloten. Maar daarmee is het niet gedaan. De mystici zeggen: het Ene ervaren, is één ding, maar het Ene vruchtbaar laten zijn in wat je doet en denkt, is een ander. Het Onnoembare weer in het lichaam krijgen en er in je leven handen en voeten aan (leren), er intiem mee worden, is het spirituele pad van het dagelijks leven. Een eindeloos pad, want elke dag, elk uur, elk moment is nieuw en ongebaand en stelt me voor de vraag en de opgaaf: wat staat me te doen?

Essentieel op de weg, en een blijvende uitdaging, is onszelf niet los te zingen van ons sterflijk zijn, van ons feilbaar zijn, van ons mens-zijn. Het is juist een weg van menswording, volledig en onvoorwaardelijk ‘ja’ zeggen tegen het concrete weerbarstige bestaan. Een weg waarin ik me op geen moment kan beroepen op dat ongrijpbare, dat mysterie waaraan ik geen enkele verdienste kan ontlenen en waaraan ik niets kan toedichten. Een weg van her-innering, het opnieuw verinnerlijken van het ongrijpbare als zijnde tevens de directe concreetheid van dit bestaan – in alle vreugde en in alle verdriet.

Spiritualiteit is het zoeken naar en ervaren van het Ene dat ligt onder alles wat in ons leven oplicht, wat we in de onmiddellijkheid van hier en nu ervaren, al onze vreugde en verdriet, oorlog en vrede. Het zijn deze tegenstellingen waarin de mens zich verliest en mee identificeert en een (niet bestaande) kloof tussen zichzelf en de wereld schept. Echter, in spiritualiteit is vrede niet het tegenovergestelde van oorlog of geweld. Spirituele vrede is de grote Vrede, verwant met het Ene, het Licht, de innerlijke stilte, het Onnoembare, het Ongeborene, God of Boeddhanatuur. Ja, met grote Liefde, Groot Mededogen. Grote Vrede kun je niet sluiten met een overeenkomst of verbreken. Grote innerlijke vrede is enkel te ervaren door een verbond met je diepste Zelf. Het belangrijkste om ervan te weten is dat je het niet zelf tot stand kan brengen. Het enige wat de mens in deze kan doen is het wegwerken van elke belemmering, teneinde de grote Vrede ruim baan te geven. Alles is in feite uitdrukking van grote Vrede en alleen te ervaren in een mens dat diepe vrede met zichzelf gesloten heeft, dat de ziel en de zintuigen gereinigd heeft en voor een moment kan zien met de ogen van de ruimte. Of zoals het in Sanskriet heet

Yatha bhuta nana dassana

Door te kijken met de ogen van een Boeddha

Grote Vrede is de grond van groot Vertrouwen, het Vertrouwen in eenieder – vriend of vijand. Niet om een bepaalde reden maar enkel omwille van het Groot Vertrouwen. Groot Vertrouwen, grote Vrede kent geen waarom, het is daar omdat het onze ware aard is, onze wezensnatuur.

Vrede is in de spiritualiteit derhalve niet het tegenovergestelde van strijd of oorlog. Zo min als innerlijk stilzwijgen het tegenovergestelde is van spreken. Innerlijk stilzwijgen ligt onder spreken én zwijgen. De spirituele beoefening leidt er uiteindelijk toe dat zowel spreken als zwijgen de uitdrukking is van innerlijk stilzwijgen. Je kan ook zeggen: spreken, luisteren, voelen, horen, aanraken zijn uitingen en functies van de innerlijke grond, het Licht.

Op 7 februari jl overleed in Steggerda onze dierbare vriend en kunstenaar Guus Hellegers. Guus overleed thuis na een ziekbed van enige weken in het bijzijn van zijn vrouw Marion en hun twee kinderen. Guus was een kunstenaar met een grote bekendheid. Door heel Nederland staan beelden van hem op openbare plaatsen. De afgelopen jaren waren er diverse overzichtstentoonstellingen in het land, waaronder een overzicht van penningen in Museum Beelden aan Zee in  Scheveningen en een in Gorredijk.

 Look at me – Guus Hellegers

Hij was opgeleid tot beeldhouwer aan de Koninklijke Academie in Den Haag maar kwam uiteindelijk tot een geheel eigen vorm en stijl die grote erkenning genoot. In ruim een halve eeuw is hij tot de voorhoede van de Nederlandse medailleurs gaan behoren.

Voor een interview uit mei 2017 met Guus klik hier

Guus vervaardigde een prachtig beeld van de glimlachende Boeddha. Voor een korte tekst daarover, klik hier

Guus en Marion waren zeer vertrouwd met de stilteretraites in het Stiltecentrum (nu de Abdijhoeve) van St.Willibrordsabdij. Ze bezochten de retraites onder leiding van wijlen pater Dom Gerard Helwig al  sinds de jaren ’80, kort na het begin ervan. Guus kreeg in 2007 een herseninfarct waarvan hij herstelde. Ze bleven nadien elk jaar deelnemen aan de novemberretraite in het Stiltecentrum, voor het laatst afgelopen november 2018.

In de ontmoetingen met hem uitte Guus steevast zijn diepe dank voor de steun en liefde van zijn vrouw Marion, in lief en leed. Beiden waren zeer dankbaar voor elke dag die hen vergund was na Guus’ aandoening. Zijn twee kernwoorden waren Verbinding en Vertrouwen. Hij had ze verbeeld in een speciaal klein kunstwerkje dat hij in brons had gegoten en altijd bij zich droeg, ter herinnering. Wij zullen Guus zeer missen. Wij wensen zijn vrouw Marion, hun naasten, hun vrienden en relaties veel sterkte voor de komende tijd.