Zoveel zielen, zoveel interpretaties van het thema ’vrijheid’, alleen…ware vrijheid is niet zozeer een thema als wel een ervaring. Een zeer kostbare en onvervangbare ervaring van ‘iets’ dat eenieder van ons gegeven is, want inherent aan onze wezenskern.

Hier wordt niet bedoeld de vrijheid om te zeggen wat je wilt of wat je denkt (hoewel die vrijheid dat niet uitsluit), het is meer de vrijheid werkelijk te ‘zijn’. Vrijheid is geen bezit, het is evenzeer wat de ander toekomt, het geboorterecht van eenieder.

Vrijheid vertroebelt, ja verdwijnt, bij elke vorm van ‘het willen bezitten’,  ‘het willen dicteren en sturen ervan’, ‘het jezelf toe-eigenen ervan’ en bij de onderdrukking van jezelf of de ander in enigerlei vorm. Er kan geen eigen vrijheid bestaan ten koste van het wegnemen – door concepten, woorden en/of daden – van die vrijheid bij jezelf of bij de ander.

Het ligt in ons vermogen werkelijke vrijheid te leren zien en ervaren voor wat het is, namelijk een uiterst breekbare open ruimte waarin alles en iedereen mag ‘zijn’. Vrijheid komt niet zomaar aanwaaien. Vrijheid heeft een prijs, het moet worden gedeeld, werkelijke vrijheid is een gedeelde ervaring. Impliciet daaraan is het gegeven dat, zolang niet iedereen die vrijheid ervaart ik niet echt vrij ben.

(foto: Lotte Claessens)

Geachte cursist(e), relatie,

Vrijheid. In tijden van conflict, in democratieën en in dictaturen en in de wereld van religie en spiritualiteit een veelbesproken thema. Vanuit spiritueel perspectief zien we twee vormen van vrijheid: de profane en sacrale (ofwel de relatieve en absolute, de wereldse en bovennatuurlijke, de tijdelijke en eeuwige). In ons bestaan leven we niet één van beide maar beide. Tegelijkertijd. De tijdelijke is namelijk geworteld in de eeuwige. Twee = één!

Vrijheid is in ons leven een buitengewoon belangrijk begrip. Als we naar ons wereldse leven in een democratie kijken, ervaren we een vorm van vrijheid van, bijvoorbeeld, beweging, vrijheid van spreken en bij het stemmen tijdens verkiezingen. We vinden dat vrij normaal, we leven immers in een democratisch land en gebruiken graag onze rechten. Maar deze maatschappelijke vrijheden kennen hun grenzen. Er bestaat bijvoorbeeld geen vrijheid om geweld te plegen, hoewel we die ruimte wel hebben en sommige er ook toe over gaan. Rechtspraak – wetten en regels – is onder meer bedoeld om daar paal en perk aan te stellen. Op grenzen aan vrijheden stuiten we ook in andere landen, landen met een andere structuur en rechtsvorm. Waar we hier in alle vrijheid een bar kunnen binnengaan en een glas bier of wijn kunnen bestellen, is het nuttigen van alcohol in sommige andere landen verboden en strafbaar.

Wereldse (profane) of maatschappelijke vrijheden hebben zo hun beperktheden, tot zeer strikte beperkingen of zelfs de volledige afwezigheid, zoals in totalitaire staten. In onze bestaanservaring met alle beperkingen van dien, is een ‘dimensie’ die niet gebonden is aan grenzen, normen, regels of wetten. Sunyata. Openheid. God. Atman. Het Onnoembare. Daarin verschilt de wereldse vrijheid fundamenteel van de bovennatuurlijke of sacrale werkelijkheid, althans zo lijkt het.

Voor meer over de dimensies van vrijheid die we in (en als) ons bestaan ervaren lees Tekst Vrijheid – Enso Zen Circle maart 2022

In Zenbijeenkomsten in Lelystad bespraken we recentelijk teksten van de onlangs overleden vredesvoorganger en Zenleraar Thich Nhat Hanh. In zijn boek Boeddha leeft, Christus leeft (pag 71-73) schrijft hij: ‘Als we de vrede willen bewaren, moeten we in vrede leven met deze wereld. ( ) Het kwaad proberen te overwinnen met het kwaad is niet de manier om vrede te stichten.’

Thich Nhat Hanh stelt het heel scherp: ‘Jezus zei niet dat je, als je boos bent op je broeder, later op een plaats terechtkomt die ‘hel’ heet. Hij zei dat je al in de hel bent als je boos bent. Boosheid is hel.’

Lees hier de hele tekst in de Nieuwsbrief Enso Zen Circle-maart 2022