Een zenstudent vroeg me laatst: Hoe combineer jij de stilte van de retraite aan het drukke leven buiten?
Die vraag raakt de kern van de spirituele beoefening. Stilte is niet het tegenovergestelde van spreken of geluid, stilte is een kwaliteit van de alomvattende geestgrond. Het is die grond (we noemen het geest, Boeddhanatuur, het Onnoembare (Ruusbroec), Zelf, God) die zich manifesteert in alle dingen. In de zenscholing worden we ons die grond bewust en leren we er uitdrukking aan te geven, in houding, gedrag, in spreken en in stilzwijgen.
De meditatie moedigt ons aan de drukte in ons hoofd niet te voeden, gelatenheid te oefenen. Wat opkomt, laten we opkomen en weer gaan. Net zo lang totdat er een ”uitsparing” in de wirwar in het hoofd ontstaat en het alomvattende (ic de stilte) zich kan ontvouwen. We zien voor een moment de werkelijkheid zoals die is, de werkelijkheid die altijd achter de plaatjes die we van die werkelijkheid maken, schuilgaat.
Alles wat we zien en ervaren in ons alledaagse leven, al onze (indrukken van) ervaringen en situaties, blijken uitdrukking van de Al-omvattende tegenwoordigheid (Boeddhanatuur). Alle momenten op ons pad, waar we ook zijn, bevatten die kwaliteit van diepe stilte, ook al sta je op de drukke Kalverstraat of de Coolsingel. Als je werkelijk en totaal aanwezig bent (en dat zijn we in principe altijd, alleen ervaren we het niet zo) is er dus geluid, iemand die of iets dat geluid maakt en iemand die geluid hoort. En tegelijkertijd is er geen geluid, is er niemand die of niets dat geluid maakt en niemand die geluid hoort. Er is alleen DIT en precies DIT.
Het unieke van dit bestaan van mens zijn is, dat we al die ”bewegingen van de geest” ervaren, hier en nu, onmiddellijk, er zit geen haarbreed tussen. De vrucht van deze beoefening is het besef van de eenheid daarin, de diepe, onverbrekelijke verbondenheid met alles en iedereen die ons ertoe beweegt die verbondenheid recht te doen en in het alledaagse leven te onderhouden.
Op de blogpagina van izen. nl (klik hier) staat een drietal bijdragen van Maurice Knegtel Sensei aangaande de leraar-leerling relatie. Alleszins de moeite waard er kennis van te nemen. Zenstudente Heleen schrijft hoe zij die relatie ervaart.
Mijn reactie op mijn contact met mijn leraar staat er ook vermeld en is als volgt:
De band met en werkzaamheid van Maurice Knegtel Sense als leraar en geestelijk leider is in dit alles wezenlijk, onmisbaar. Hij is beschikbaar, begeleidt, trekt en duwt, is vasthoudend en meegaand. Hij stimuleert studenten kritisch te blijven en de eigen verantwoordelijk goed in het oog te houden. De leraar belichaamt de traditie, manifesteert de levende Boeddha en spiegelt en leeft daarmee voor wat zich in wezen in ons allen en alles uitdrukt.
Maurice is eens per maand op een avond of middag sparringpartner en supervisor. Hij en ik vertellen bij die gelegenheid vanuit de eigen ervaring en Maurice gaat in op de dilemma’s en kwesties die ter tafel komen. Het behoort voor mij tot de meest ingrijpende en dankbare ervaringen om op een zo open wijze van student/monnik tot zenleraar, van mens tot mens, Boeddha tot Boeddha, ieder vanuit de eigen ervaring en situatie maar in het besef van de ene aanwezigheid, met elkaar omgang te hebben.
Zo drukken we ons in de werkzaamheden binnen Zen Cirkel Lelystad al zoekend en handelend uit, uiteindelijk vanuit niet-weten, teneinde (in deze samenleving) recht te doen aan waar zentraining voor staat: ten volle het eigen leven te leiden als zijnde een mysterie en tegelijk de concrete werkelijkheid hier en nu – het krijgt vorm in Lelystad en in Doetinchem, in de frequente gesprekken, tijdens de shokenbijeenkomsten, de Izendagen in Utrecht en in de Intensive in Hall. Izen met haar Zen Cirkels is daarin een uiterst vruchtbare omgeving die wat mij betreft naadloos aansluit bij de wijze van Zen Cirkel Lelystad. Het is een groot voorrecht daarvan deel uit te maken en is alleen mogelijk dankzij de inspanning en ondersteuning van zeer velen. Niet in de laatste plaats die van mijn mij zeer dierbare familie die mij door alle jaren heen heeft gesteund en mij alle ruimte heeft gegeven.
(Tekst op de rol: Reiniging van het hart)