Alles was altijd al ‘hier’. Vanaf het begin
Het misverstand dat Zen enkel meditatie is, zittend op een kussentje, is wijdverspreid. Echter, Zen verwijst naar een staat van geest, in feite elke staat van geest op enig moment in je leven. En in die geest verschijnt ieder moment alles. En iedereen. Niets is uitgesloten. Dat betekent: jij en ik, wij zijn in de kern alles. En het is via ons bewustzijn dat we daar notitie van kunnen nemen. Want dat bewustzijn is een functie van die oneindige, mysterieuze geest.
Hoe treden we die geest, in feite onszelf, en al wat daarin verschijnt op de best mogelijke wijze tegemoet? Dat is de vraag stellen: Hoe gaan we om met de medemens? Hoe treden we die medemens tegemoet? Hoe gaan we om met al wat ons ter beschikking staat, de planten- en dierenwereld, alle dingen en voorwerpen, van een fiets tot een kopje, van een laptop tot een pan op het vuur.
Werkelijk gaan zien dat al dat, niets uitgezonderd, zich onlosmakelijk, onvervreemdbaar, onverbrekelijk ‘in’ ons bevindt (d.w.z. in onze geest) is een essentieel aspect van de Zen training. Dat inzicht toont ons namelijk dat het nooit anders is geweest. Alles was al ‘hier’. Vanaf het begin.
Dat gaan zien betekent dat de herinnering gewekt is aan wat we vergeten waren. En het is die nieuwe herinnering die we dienen voor te leven. Waar we voorheen vooral met een duaal georiënteerd bewustzijn leefden, wordt met die herinnering aan de werkelijkheid van onze geest een zo lang niet ervaren dimensie aan ons bestaan toegevoegd, namelijk die van eenheid. Een eenheid die ongeboren is, die oorspronkelijk is, waarin alles en iedereen thuis is.
Hoe treden we dit alles tegemoet? Vanzelfsprekend in eenvoud. Bijvoorbeeld door bij het opstaan de ochtend en onze naasten te groeten. Door voor het slapen gaan de dag te laten bezinken. Door in alles wat we omhanden hebben, in alle momenten van ontmoeting en in het gebruik van alle dingen nu en dan stil te staan en te beseffen: dit ben ik ook. Het is wat mij vormt, helpt, steunt, begeleidt, troost enzovoort. De realisatie van het diepe besef van eenvoud in een wereld die voorheen zo duaal leek, haalt enorm veel zorgen van je schouders. Je ziet en weet nu, het is anders dan ik altijd dacht. ‘Ik’ ben anders dan ik altijd dacht. Je bent zoveel meer. Jij bent niet jij want je ziet en beseft nu: Zonder de medemens en zonder de planten en dieren, zonder de lucht, de bergen, oceanen en de sterren ben ik niet wie ik ben.
Het knagende gevoel van ontheemd en eenzaam zijn kan plaats maken voor een diep vervuld zijn van verbonden zijn, van samen zijn, van vervuld zijn. Natuurlijk blijven we mens en blijven we gevoelens en emoties ondervinden. Maar we kunnen ze ongemoeid laten en laten opgaan in die eindeloosheid van de geest. Telkens weer kunnen we ervaren: Alles is hier. En het is nooit anders geweest. Daarin zit de kern van meditatie, van contemplatie: jezelf vergeten en de ervaring leven van bewogen worden en dat ‘iets’ door jou heen ziet, hoort, spreekt, proeft en ademt. Van ‘ik’ naar ‘niet-ik’. Het begrensde is in feite onbegrensd. Het eindige oneindig.
Foto: Lotte
