Niet religie of levensbeschouwing zijn bepalend
Groei van een spiritueel bewustzijn is niet gebonden aan of het alleenrecht van een religie of levensbeschouwing. Het zijn de levenservaringen, het verlangen deze te verkennen en verdieping te zoeken die bepalend zijn. We betreden daarmee tegelijkertijd een heel natuurlijk maar moeilijk te duiden en te beschrijven innerlijke dimensie.
Een thema in het leven is: De essentie van de Leer is de essentie van dit ogenblik. Dat kun je nog iets specifieker maken: het is de essentie die zich uitdrukt in mij, in alles en iedereen. De Engelse mystica Evelynn Underhill zei: Onder al ons denken en doen hangt het universum.
Religie en levensbeschouwingen kunnen op zichzelf enorme obstakels vormen naar spirituele groei als ze worden aangewend als heilige huisjes. Voor mij helpt het in de begeleiding om vooral te vertrouwen op het gegeven dat alles al aanwezig is en dat men innerlijk ‘weet’ heeft daarvan.
In de zentraditie is vanuit de overdracht vanuit Azie naar het westen in de 20e eeuw de leraar-leerling relatie meegekomen. Die kan tamelijk rigide zijn. Het kan anders. In de 4-5 retraites die ik in de Benedictijner abdij in Doetinchem jaarlijks mag begeleiden, zie ik al jaren cursisten die 2-3 keer per jaar naar een retraite komen. Ik heb ze in de afgelopen jaren zien openbloeien en bij sommigen is op zeker moment het kwartje gevallen. Met zo’n achttal cursisten die ik vanuit deze retraites ken, heb ik een leerling-leraar contact. Daarin zijn vooral vertrouwen en bevestiging belangrijk. Ik ga uit van het gegeven dat in alles wat we doen de essentie zich openbaart/uitdrukt, maar uiteindelijk is het van belang dit ook werkelijk te ervaren en te zien. Zo kunnen we van handelen in verdeeldheid proberen meer vanuit eenheid te handelen.
Ik hecht er aan om mensen te vertellen dat het in stilteretraites of de zenavonden niet gaat om zen of boeddhisme. Teveel nadruk daarop kan onnodig belemmeringen opwerpen. Het gaat er uiteindelijk om dat we vertrouwd raken met ons eigen bestaan, dat we de pure natuur van ons handelen, denken en voelen ervaren en dat we daarin de verbondenheid met wat en wie ons omgeeft (terug)vinden.